Picture for category Η ιστορία του τραπεζικού συστήματος

Η ιστορία του τραπεζικού συστήματος

Ο πλούτος που συμπιέζεται στη βολική μορφή πολύτιμων μετάλλων, όπως ο χρυσός και το ασήμι, ενείχε πάντα ένα μεγάλο μειονέκτημα: αν δεν τον αποθήκευες σε ασφαλές μέρος, μπορούσε εύκολα να εξαφανιστεί.

Κι έτσι ήδη από τους πρώιμους πολιτισμούς οι λατρευτικοί τόποι έπαιζαν ταυτοχρόνως τον ρόλο των ασφαλών καταφυγίων για τον πλούτο της κοινότητας.

Ο ναός ήταν εξάλλου ένα συμπαγές κτίριο με συνεχή ανθρώπινη παρουσία, την ίδια ώρα που ο ιερός του χαρακτήρας θα μπορούσε από μόνος του να αποτρέψει τους επίδοξους κλέφτες.

Στη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο τα αποθέματα χρυσού φυλάσσονταν πράγματι σε ναούς για ασφάλεια, όπως έχει αποκαλύψει η αρχαιολογική σκαπάνη. Ο πλούτος που παρέμενε όμως αποθηκευμένος την ίδια ώρα που οι πολίτες και η κεντρική διοίκηση τον είχαν απόλυτη ανάγκη κάλεσε σε δραστική αναθεώρηση της πολιτικής, κι έτσι ήδη από τη Βαβυλώνα του Χαμουραμπί, τον 18ο αιώνα π.Χ., οι ιερείς μετατράπηκαν στους πρώτους τραπεζίτες!

Οι θρησκευτικοί λειτουργοί δάνειζαν λοιπόν τα αποθέματα του χρυσού, όπως υποδεικνύουν τα πιστωτικά μητρώα που έχουν ανασυρθεί, κι έτσι η ιδέα της τράπεζας γεννήθηκε χωρίς τυμπανοκρουσίες. Ο Κώδικας του Χαμουραμπί όριζε εξάλλου επακριβώς τα επίπεδα των τόκων για τα ιερά αυτά δάνεια…

Οι τράπεζες φαίνεται να υπάρχουν από την εποχή που κόπηκαν τα πρώτα νομίσματα, αν και αρκετά μητρώα υποδεικνύουν ότι ενδέχεται να είναι ακόμα παλιότερες και από το χρήμα ακόμα! Δάνεια σε σιτηρά και άλλα αγαθά δίνονταν άλλωστε από τα σπάργανα του ανθρώπινου πολιτισμού, πολύ πριν η φορολογία οδηγήσει στην ανάγκη για κοινό μέσο διαπραγμάτευσης γεννώντας έτσι το χρήμα.

Πέρα από τους πανάρχαιους λαούς της Μεσοποταμίας, Έλληνες και κατόπιν Ρωμαίοι είχαν μετατρέψει τους λαμπρούς ναούς τους σε τραπεζικές θυρίδες αλλά και πιστωτικά ιδρύματα, καθώς τα δάνεια δίνονταν σωρηδόν από ιερείς και κρατικούς λειτουργούς. Το γεγονός ότι οι περισσότεροι ναοί ήταν τα χρηματοδοτικά κέντρα των πόλεων ήταν ο Νο 1 λόγος που λεηλατούνταν από τον εχθρό σε περιόδους πολέμου.

Ήταν οι Ρωμαίοι, άσοι στη δημόσια διοίκηση και την αρχιτεκτονική καθώς ήταν, που πήραν την τραπεζική δραστηριότητα από τα λατρευτικά κέντρα και την επισημοποίησαν σε κτίρια αφιερωμένα στον σκοπό αυτό. Οι τοκογλύφοι συνέχιζαν να υφίστανται φυσικά, αν και το νόμιμο εμπόριο και όλες σχεδόν οι κρατικές δαπάνες περιστρέφονταν τώρα γύρω από τη θεσμικά κατοχυρωμένη τράπεζα.

Ο Ιούλιος Καίσαρας, σε ένα από τα περίφημα διατάγματά του που άλλαξαν το ρωμαϊκό Δίκαιο, μας δίνει το πρώτο παράδειγμα τραπεζικής κατάσχεσης ακίνητης περιουσίας (γης) εξαιτίας αδυναμίας αποπληρωμής δανείου. Αυτό θεωρείται για την ιστορία του τραπεζικού συστήματος κολοσσιαίο γεγονός, καθώς άλλαξε τις σχέσεις πιστωτή-οφειλέτη. Μέχρι τότε, οι ευγενείς ήταν στο απυρόβλητο, καθώς το χρέος τους περνούσε στους απογόνους τους μέχρι να ξεκληριστεί η γενιά είτε του δανειστή είτε του χρεώστη!

Πολλοί μελετητές εντοπίζουν τις ιστορικές ρίζες του σύγχρονου τραπεζικού συστήματος στη μεσαιωνική και αναγεννησιακή Ιταλία, ιδιαίτερα στις πλούσιες πόλεις της Φλωρεντίας, της Βενετίας και της Γένοβας. Οι οικογένειες Bardi και Peruzzi κυριάρχησαν στον τραπεζικό τομέα στη Φλωρεντία του 14ου αιώνα, ιδρύοντας υποκαταστήματα σε πολλά άλλα μέρη της Ευρώπης. Η πιο διάσημη ιταλική τράπεζα ήταν η Medici Bank, που ιδρύθηκε από τον Giovanni Medici το 1397.

Η ανάπτυξη των τραπεζών εξαπλώθηκε από τη βόρεια Ιταλία σε όλη την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και τον 15ο και 16ο αιώνα στη βόρεια Ευρώπη. Ακολούθησαν ορισμένες σημαντικές καινοτομίες που έλαβαν χώρα στο Άμστερνταμ κατά τη διάρκεια της Ολλανδικής Δημοκρατίας τον 17ο αιώνα και στο Λονδίνο από τον 18ο αιώνα. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, οι εξελίξεις στις τηλεπικοινωνίες και τους υπολογιστές προκάλεσαν σημαντικές αλλαγές στις λειτουργίες των τραπεζών και επέτρεψαν στις τράπεζες να αυξηθούν δραματικά σε μέγεθος και γεωγραφική εξάπλωση.

Οι τράπεζες έχουν διανύσει μεγάλο δρόμο και πέρασαν από χίλια κύματα στην ιστορία τους, αν και η ουσία της δράσης τους παραμένει απαράλλακτη από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα.

Παρά το γεγονός ότι η ίδια η Ιστορία έχει μετασχηματίσει το μοντέλο λειτουργίας τους, η βασική τους δουλειά είναι η ίδια: η διασφάλιση των καταθέσεων και η παροχή δανείων. Ακόμα κι αν το μέλλον εξαφανίσει τις τράπεζες από τις γειτονιές κάνοντάς τες αποκλειστικά online καταστήματα, ο τραπεζικός τομέας θα συνεχίσει να υφίσταται, καθώς μοιάζει συνυφασμένος με την ίδια την ανθρώπινη ανάγκη για επιβίωση και ευημερία…

 

Πηγή: H ιστορία του τραπεζικού συστήματος - Newsbeast, Wikipedia